Onze leefomgeving is in de afgelopen tientallen jaren op zo’n manier veranderd en ingericht dat het steeds makkelijker is geworden te kiezen voor overmatige consumptie van calorierijk voedsel. We noemen dit de obesogene omgeving: een omgeving die mensen stimuleert om te veel te eten en daarnaast te weinig te bewegen.
Te veel eten wordt gestimuleerd doordat calorierijk voedsel makkelijker verkrijgbaar is. Daarnaast zijn de porties van producten toegenomen en worden we gestimuleerd om meer te kopen, bijvoorbeeld door voordeelverpakkingen.
Leefomgeving
De leefomgeving bepaalt vaak direct of gezond gedrag mogelijk is. Met omgeving bedoelen we bijvoorbeeld thuis, school, buurt, werkplek, kantine, (tank)station en supermarkt. Of consumenten gezonde keuzes kunnen maken, hangt af van de aanwezigheid van gezonde keuzes. Zo kan de fysieke omgeving gezond gedrag stimuleren of juist belemmeren.
Obesogene omgeving
De combinatie van een overmatige beschikbaarheid aan calorierijke voeding en een beperkte noodzaak tot bewegen, zorgt ervoor dat wij gemakkelijk meer energie innemen dan gebruiken en dus aankomen in gewicht. Kortom: de obesogene omgeving veroorzaakt voor een aanzienlijk deel de overgewichtepidemie.
Omgevingsfactoren
Er zijn een aantal omgevingsfactoren die te veel eten bevorderen. Het aanbod van voedsel is de afgelopen jaren toegenomen. Voedsel is makkelijker verkrijgbaar. Voedsel is vrijwel overal aanwezig en op die manier nodigt de omgeving op ieder moment uit te eten. Ook lage prijzen, variatie en de veelheid van keuzemogelijkheden spelen een rol. Makkelijk te verkrijgen voedsel kan worden ervaren als moeilijker om te weerstaan.
Portiegrootte
Porties zijn in de loop der tijd groter geworden. Portiegrootte is een sterke beïnvloedende factor in de omgeving die energie-inname beïnvloedt. Er zijn grotere maten toegevoegd, portiegroottes van verschillende producten zijn toegenomen en multi-verpakkingen zijn geïntroduceerd
Wij weten niet meer goed wat een ‘normale’ portie is. Dit komt onder andere doordat grote porties de standaard zijn geworden. De porties die buiten de deur worden gegeten, zijn bovendien veel groter dan de aanbevelingen voor een gezonde portie.
Marketing
Prijsmarketingstrategieën die worden ingezet om consumenten te verleiden grotere hoeveelheden en meer producten te kopen, zijn onder andere voordeelverpakkingen en acties als 2 voor de prijs van 1. Consumenten kiezen eerder een verpakking waarvan zij het meeste profiteren, ook al waren ze niet van plan de aanbieding te kopen.
Voedselkeuzes zijn vaak een kwestie van gewoontegedrag. Wanneer voedselkeuzes veelal impulsief zijn, gebaseerd op gewoonten en daarbij geleid worden door prikkels uit de omgeving kan consumptie van ongezonde voedingsmiddelen het gevolg zijn.
Veranderen van de omgeving
Er zijn er verschillende aspecten in het aanbieden van voedsel die van positieve invloed kunnen zijn op keuzegedrag, zoals het vergroten van het aandeel gezonde keuzes en het aanbieden van kleinere porties. Maar ook kleine veranderingen in de plaatsing en toegankelijkheid van producten, of het gemak waarmee producten te consumeren zijn, kunnen al leiden tot een verandering in keuze voor die producten. Consumenten een duwtje in de goede richting geven, ook wel ‘nudging’ genoemd, zonder daarbij hun vrijheden in te perken. De ongezonde keuze verdwijnt dus niet, maar de gezonde optie wordt makkelijker gemaakt.
Bron: Voedingscentrum